بررسی تیپ بدنی افراد
بررسی انواع تیپ بدنی و تغذیه آنها به افراد مختلف کمک میکند تا متناسب با آن امور تغذیهای و ورزشی خود را تنظیم نموده و به نتایج بهتری در تناسباندام و سلامتی دست یابند. نمیتوان انکار نمود که شکل ظاهری و سایز بدنی افراد تابع دو مؤلفه مهم ژنتیک و سبک زندگی است. در شناخت انواع تیپهای بدنی افراد به این حقیقت دست مییابند که ذاتاً چه عواملی بر روی اندام آنها تأثیر گذاشته و توانسته تیپشان را به سمتی خاص متمایل سازد.
درواقع سیگنالهای ژنتیک مسئلهای هستند که از درون فرد ساطع میشوند، اما بامطالعه و ارتقا دانش در مورد آنها میتوان از این عامل به نفع خود بهرهمند شد.مشاوره برای رژیم غذایی و ورزشی در شناخت فرم بدنی و معرفی فعالیتهای مناسبتر برای شما سودمند است. همچنین سبک صحیح تناول غذا را از میان گروههای تغذیهای مختلف به شما میآموزد. افراد مختلف متناسب با تأثیرات ژنتیکی که ارث بردهاند، به سمت تیپی خاص ناخواسته گرایش دارند که این امر رسیدن بهتناسب اندام را دارای شرایط خاصی میکند.
با انجام فرآیند شناخت انواع تیپ بدنی و تغذیه آنها میتوان راه مؤثری در جهت بهبود اوضاع و شرایط جسمی افراد کشف نمود و آنها را به مسیری نتیجهبخشتر هدایت کرد. در این مطلب به بررسی تیپ بدنی افراد و انواع تیپهای بدنی پرداخته و شناختتان را در مورد این مسئله مهم در پزشکی بالا میبریم.
شناخت بهتر انواع تیپهای بدنی:
افراد بهصورت ژنتیکی در سه تیپ بدنی قرار میگیرند و بدین ترتیب با شکل و شمایلی خاص در جوانی و بزرگسالی و حتی میانسالی در میان جمع ظاهر میشوند. ازاینرو در بررسی تیپ بدنی افراد و انواع تیپهای بدنی موجود میتوان آنها را به اکتومورف (Ectomorph)، مزومورف (Mesomorph)، اندومورف (Endomorph) تقسیمبندی نمود. اگرچه نحوه تغذیه در مراحل زندگی قادر است، فرد را مستعد استایلی بهخصوص نماید، اما تیپ بدنی را از همان بدو تولد با خود به دنیا میآورده و ژنتیک تنها عامل تأثیرگذار بر آن است.
هرکدام از این تیپها دارای مشخصههای مخصوص به خود هستند که با دیگری متفاوت میباشد. شناخت این تیپها کمک بزرگی است که در مسیر صحیح تغذیهای و رسیدن به تناسب اندام قرار گیرید. بدین ترتیب حفظ و نگهداری سلامتی برایتان راحتتر شده و الگوی خاص خود را مییابید و با پیروی از آن بیماریها را از خود دور میسازید.
معرفی تیپ بدنی اکتومورف (Ectomorph):
در بررسی انواع تیپ بدنی و تغذیه آنها شاید متوجه شوید که این تیپ بدنی از آن نمونهها باشد که هر خانمی آرزوی آن را دارد، زیرا افراد دارای تیپ بدنی اکتومورف بدون رعایت محدودیت غذایی همیشه لاغراندام هستند. این تیپ افراد باآنکه شاید رژیم غذایی متناسبی را در پیش نگرفته باشند، بهطور طبیعی از تناسباندام برخوردارند. دلیل این امر سوختوساز بالای بدن و عدم جذب چربیها بوده، به همین دلیل این افراد را حتی در صورت پرخوری بازهم بااندامی فاقد چربی و عضله میبینیم.
بهمنظور حفظ سلامتی و نیروی جسمانی به این افراد مصرف فراوان پروتئین و انجام ورزشهای قدرتی با شدت بالا را پیشنهاد میدهند. بدین طریق میتوانند عضلات خود را تقویت نموده و مفاصلشان را قویتر سازند.
اختصاص وعدههای بیشتر اما با حجم کمتر و استفاده از کربوهیدراتهای پیچیده خصوصاً قبل و بعد از ورزش نیز برای این دست افراد بسیار سودمند است. عدم حذف صبحانه و اهمیت دادن به مصرف غذای کامل میتواند، چنین افرادی را در وزن نرمال نگهداشته و با خطر کمبود وزن مواجه نسازد. اگر هم ازایندست افراد هستید و به ورزشهای هوازی بیشتر از نمونههای قدرتی علاقه دارید حتماً بهصورت ترکیبی از این دو ورزش در جهت حفظ سلامتی بهرهمند شوید.
معرفی تیپ بدنی مزومورف (Mesomorph):
در بررسی انواع تیپ بدنی و تغذیه آنها وقتی به مزومورفها برمیخوریم، این تیپ را افرادی قویهیکل با شانههایی پهن و عضلاتی مستحکم مییابیم که باکمی زیادهروی در غذا بهسرعت اضافهوزن به سراغشان میآید. ازاینرو اگر کمی ورزش را به کناری گذاشته و به سراغ پرخوری بروند، انباشت چربی در پایینتنه برایشان حتمی است. بدین ترتیب حتماً باید از میان کربوهیدراتها، چربیها و پروتئینها ترکیبی متعادل را برای تغذیه خود تدارک ببینند. در غیر این صورت اندام ورزشکاریشان را بهسرعت از دست میدهند.
ورزشهای قدرتی و هوازی برای این تیپ بسیار سودمند هستند و بهسرعت بر عضلات بدن آنها میافزایند و آنها را به سمت بدنی متعادل و قوی بهپیش میبرد. اگر هم گاهاً دچار اضافهوزن شوند باکم نمودن مقداری از کربوهیدرات وعدههای غذایی خود بهسرعت به وزن ایدئال بازمیگردند و نتیجهگیری سریعی را در کاهش وزن تجربه میکنند. پس باید به این افراد متذکر شد که هرگز از انجام ورزشهای سنگین غفلت نکرده تا تیپ خود را همیشه در حالتی مطلوب حفظ نمایند.
معرفی تیپ بدنی اندومورف (Endomorph):
معرفه تیپ بدنی اندومورف چربی فراوان و استخوانبندی درشت است که از آنها افرادی با تیپی پر و چاق ساخته است. این افراد استعداد بالقوهای در افزودن چربیها و عضلات به بدن خوددارند ازاینرو کنترل وزن و کاهش آن برایشان کمی سخت است. سوختوساز آهسته بدن و میل به مصرف غذای فراوان دو معضل بزرگ این تیپ است که تعادل جسمی و روحی آنها را بر هم میزند.
در بررسی انواع تیپ بدنی و تغذیه آنها اندومورفها را اغلب افرادی پرخور با عضلاتی بزرگ اما ضعیف مییابید که با کمترین تحرک بهشدت خسته میشوند. این افراد در اولین گام باید به فکر حذف چربیهای بدن خود بوده و سپس برای نمایش یک سکس پک متناسب تلاش نمایند.
در این راستا ورزشهای هوازی با سرعتبالا کمک خوبی به آنها نموده و با افزایش تعریق، ضربان قلب، سوختوساز بدن و کالری به آنها در به تعادل رسیدن کمک مینماید. روش تغذیهای مناسب برای این دست افراد نیز مصرف محدود کربوهیدراتها و اختصاص آن به برنج قهوهای و غلات است و فیبرها را نیز بهمنظور القا حس سیری و کنترل اشتها نباید هرگز نادیده بگیرند.
رژیم غذایی پیشنهادی برای تیپ بدنی اکتومورف (Ectomorph):
با توجه به اینکه اکتومورف ها اشتهای زیادی برای خوردن داشته و دیر وزن گیری میکنند، مشکلی برای تناول انواع گروههای تغذیهای ندارند. بهگونهای که حتی پزشکان توصیه میکنند، درصورتیکه ناراحتی گوارشی نداشته و معده آنها توان هضم غذاهای پرکالری را دارد، هر سه وعده خود را به این دست غذاهای اختصاص دهند.
در صورت عدم جوابگویی معده نیز 3 وعده را به 6 وعده کوچکتر اما سرشار از کالری تبدیل نمایند. خوراکیهایی مانند بادامزمینی، انواع کرهها، آواکادو و … که انرژی فراوانی در بدن آزاد میسازند، گزینههایی عالی برای این افراد به شمار میروند. مصرف درصد بالایی کربوهیدرات و تناول حجم بالایی شیر نیز به این افراد بهمنظور حفظ سلامتی کمک میکند.
بدین ترتیب باید گفت اکتومورفها را میتوان ازنظر ظاهری افرادی لاغراندام با استخوانبندی ظریف و سینه و شانههایی باریک یافت که از وزن گیری محدود و عضله و چربی کم بدن خود شکایت دارند. ازاینرو تمرینات سنگین ورزشی اما محدود و استفاده وزنههای ترکیبی میتواند، برای این افراد مناسب باشد.
رژیم غذایی پیشنهادی برای تیپ بدنی مزومورف (Mesomorph):
در بررسی انواع تیپ بدنی و تغذیه آنها وقتی سخن از مزومورف و رژیم غذایی مخصوص به آنها مطرح میشود باید، گفت این نوع خاص متعادلترین تیپ بدنی میباشد. چربی کم و اسکلتی محکم و درشت از مشخصههای محبوب و بارز این تیپ است. البته بااینکه این تیپ از استایلی برازنده لذت میبرند، اما احتمال افزایش درصد چربی در آنها بالا است.
ازاینرو توصیههای تغذیهای این افراد منوط به کاهش حجم وعدههای غذایی و اختصاص این وعدهها به حداقل چربی و کالری است. بههرحال افراد دارای تیپ مزومورف ساختمان بدنی متقارن، سرشانههای پهن، بافت ماهیچهای حجیم و کمر باریک را بهصورت ژنتیکی با خود به دنیا آوردهاند.
ولی عدم تعادل در تغذیه میتواند دشمن آنها تلقی شده و این استایل برازنده را از آنها برباید. بهترین خصیصه این تیپ ماهیچه سازی قوی بدن است، یعنی اگر ورزش را چاشنی زندگی خود کنید میتوانید بر علاقه بدنتان به تولید چربی فائق آمده و بدن را بهجای چربی به ساخت ماهیچه وادارید.
رژیم غذایی پیشنهادی برای تیپ بدنی اندومورف (Endomorph):
چربی فراوان و حجم کم ماهیچه این افراد را ناچار به پیروی از رژیمهای غذایی سختگیرانهتری مینماید. برای مثال سعی میشود میزان بیشتر غذای دریافتی سبزیها و میوهها و غلات بوده و سهم کمی به چربیها، قندها، پروتئینها و مواد خوراکی شبیه به این موارد اختصاص یابد. با تناول مقدار فراوانی سبزی فرد احساس سیری نموده و تمایلش بهصرف دیگر موارد کم و کمتر میشود.
با پیگیری این روند به حذف چربیها و جایگزینی آنها به بافتهای ماهیچهای میرسیم که بسیار مطلوب است. زمانی که درگیر بررسی تیپ بدنی افراد و انواع تیپهای بدنی هستیم مهمترین دغدغه علاوه بر رژیم غذایی نوع تحرکی کارساز است.
ورزش مناسب افراد دارای تیپ اندومورف تمرینات هوازی در ستهای پرتکرار است، بدین ترتیب اکسیژن واردشده به بدن طی ورزش مجال سوزاندن چربیها را یافته و تناسباندام برای فرد حاصل میشود. البته این افراد با خستگی زودرس، اشتهای نامتعادل، بافت ماهیچه کم و … که از مؤلفههای ذاتی این تیپ است، راه سختی را برای تناسباندام در پیش دارند اما با ترکیب حرکات بدنی و رژیم غذایی مناسب میتوانند، بر این مشکل فائق آیند.
چگونگی تشخیص تیپ بدنی:
با بررسی انواع تیپ بدنی و تغذیه آنها که در این مطلب عرضه نمودیم و نکاتی که پیرامون این موضوع شرح دادیم تا حدی توانایی تشخیص تیپ بدنی خود و نیازهای تغذیهایتان را کسب نمودهاید. ولی بهمنظور توضیح بیشتر باید بگوییم، احتمال اینکه فقط یکی از تیپهای بدنی فوق را داشته باشید، بسیار پایین است، زیرا افراد اغلب ترکیبی از دو یا حتی هر سه تیپ بدنی بوده و ویژگیهای آنها را به ارث بردهاند.
افرادی که فقط با یک تیپ بدنی متولد میشوند در طول زندگی قابلیت سازگار شدن به یکی از دو تیپ باقیمانده نیز رادارند و بهندرت بر همان تیپ ابتدایی پابرجا میمانند. بدین ترتیب باید گفت اکتساب یکی از سه تیپ بهصورت خالص کمیاب بوده، اما در این صورت مزایای فراوانی را به نسبت تیپها ترکیبی دریافت میکند. شناخت انواع تیپ بدنی و تغذیه آنها به شما کمک مینماید، راحتتر رژیم غذایی و تمرین مناسب خود را انتخاب نموده و سریعتر بهتناسب مدنظرتان برسید.
بهترین برنامه ورزشی برای انواع تیپهای بدنی:
برای آنکه بهتناسب اندام صرفنظر از نوع تیپ بدنتان برسید، باید در ابتدا از وارد ساختن فشار مضاعف و بیبرنامه بر روی بدن دستبردارید. بسیاری برای آنکه به ماهیچههای ورزیده یک ورزشکار معروف نزدیک شده یا از اندام باریک یک مدل نامآشنا تبعیت کنند، بدون در نظر گرفتن تیپ بدنی خود فعالیتهای ورزشی و روش تغذیهای خاصی را مدنظر گرفته و بدین ترتیب بدن خود را وارد بحران ناخوشایندی میسازند.
در بررسی انواع تیپ بدنی و تغذیه آنها به این نتیجه میرسیم که تناسباندام زمانی برای فرد حاصل میشود که دست از قضاوت ناعادلانه بدن خود برداشته و با تکیهبر تیپ بدنی مشخصههای طبیعی آن، یکی از راههای رسیدن به تناسباندام چه از طریق ورزش و چه با رژیم غذایی را در پیش گیرید.
بههرحال ممکن است شما ویژگیهای ترکیبی از مشخصههای دستههای مختلف را داشته باشید و یا یک سری ویژگیهای تیپ خاصی را نداشته اما در آن دسته جایگیرید. بدین ترتیب شناخت مسیر درست برای رسیدن به تناسباندام پروسهی پیچیدهای خواهد بود و نیاز به ورود پزشکان متخصص در این برهه بهشدت احساس میشود.
بههرحال اگر رؤیای رسیدن به سوپر مدلها، سلبریتیها، ورزشکاران حرفهای و … را در سر میپرورانید، باید دقت کنید که بدون شناخت تیپتان وارد نمودن بدن به پروسه شبیهسازی و پافشاری بر تغییر شکل و حالت بدن جز ناامیدی و شکست برایتان موهبتی دیگری به همراه ندارد. نیازهای بدن درگروهای مختلف، متفاوت است، ازاینرو راه رسیدن به تناسباندام نیز در آنها به روشهای گوناگونی صورت میگیرد.
برنامه تمرینی برای تیپ بدنی اکتومورف (Ectomorph):
برای افراد با تیپ بدنی اکتومورف ورزشهای سنگین و وعدههایی سرشار از پروتئین فراوان میتواند در عضله سازی بدانها کمک نماید. پزشکان نیز به آنها توصیه میکنند تا وعدههای سنگینتر تناول نموده و از پروتئینهای سالم برای رسیدن به این منظور بهره ببرند. ولی یک روش تغذیهای خاص وجود دارد که این افراد را برای ارتقا سطح عضله سازی کمک میکند. این روش خاص بیشترین تمرکز را بر مصرف پروتئین دارد و بر طبق تجویز آن فرد موظف به مصرف پروتئین بهصورت روتینگ در هر 3 الی 4 ساعت و بعد از هر بار تمرینات ورزشی است.
از تمامی این موارد مهمتر مصرف پروتئین قبل از خواب بهمنظور افزایش سنتز پروتئین در ماهیچه و پرهیز از گرسنه ماندن بدن در ساعات طولانی خواب است. بدین ترتیب بدن این افراد را که استعداد چندانی در سنتز پروتئین ندارند را مستعد ساخت عضله مینماید. پروتئینها به ساخت ماهیچهها در بدن کمک نموده و در پروسه خواب این عمل با سرعت و کیفیت بیشتری در تیپهای اکتومورف رخ نشان میدهد.
برنامه تمرینی برای تیپ بدنی مزومورف (Mesomorph):
در تیپ بدنی مزومورف افراد دارای ماهیچههایی قوی هستند، ازاینرو فقط باید به حفظ این عضلات بی اندیشند و با انجام ورزش، تعادل بین ماهیچههای و استخوانبندی خود را برقرار نمایند. استعداد بالا در عضله سازی از مشخصههای ذاتی این تیپ است، همچنین چربی کم و ساختمانی متقارن بهراحتی آنها را در معرض عضله سازی قرار میدهد. با بررسی انواع تیپ بدنی و تغذیه آنها میتوان دریافت، تیپ مزومورف راحتتر فرآیند عضله سازی را طی نموده و از معدود اندامهایی است که چاقی و چربی اضافه به سراغشان میآید. این امر باعث میشود، عملاً وزن ایدئال و استایل بدنی فاقد تودههای چربی را از خود به نمایش بگذارند.
برنامه تمرینی برای تیپ بدنی اندومورف (Endomorph):
به علت چربی سوزی ضعیفی که افراد با تیپ بدنی اندومورف تجربه میکنند، بهراستی رسیدن به یک بدن ماهیچهای برای آنها بسیار سخت است. افزایش کالری سوزی و کاهش کالری ورودی به بدن میتواند، این افراد را به سمت ماهیچه سازی سوق دهد. ولی این فرآیند شاید بسیار آهسته و بهراستی خستهکننده رخ نشان دهد. فعالیتهای معمولی چون پیادهروی، دوچرخهسواری، دویدن و … برای آنکه به سطح قابل قبولی از چربی سوزی برسند کافی است، شاید باید بیشترین تمرکز خود را بر روی سهم ورودی کالری متمرکز نمایند و با پایین آوردن آن منتظر مشاهده نتایج درخشان در عضله سازی باشند.
بههرحال باید قبول کرد که در بررسی تیپ بدنی افراد و انواع تیپهای بدنی ساختار و اندام این تیپ خاص در عضله سازی ضعیف عمل میکند و ذاتاً بدنی چربی ساز دارند. متمایل نمودن وعدههای غذایی به سمت موادی سرشار از فیبر و پروتئین و عاری از کربوهیدرات گام مؤثری در جهت رسیدن به اهداف است.
برنامههای غذایی مناسب بر اساس تیپ بدنی :
درواقع انواع تیپ بدنی و تغذیه آنها مشخص میکنند که بدن افراد توانایی ساخت چه میزان عضله یا چربی را دارد. بدین ترتیب آشکار میشود که شما برای حذف چربیهای بدن و درک تناسباندام راه سخت یا آسانی را در پیش دارید. در ادامه با ذکر یک نمونه برنامه غذایی برای هر تیپ سعی نمودهایم یک پیشنهاد موردی را عرضه نموده و سپس انتخاب نمونههای مشابه را به خود شما واگذار نماییم. این موارد با بررسی تیپ بدنی افراد و انواع تیپهای بدنی انجامشدهاند، به همین دلیل پیشنهادهای عرضهشده تا حد زیادی سودمند هستند.
· برنامههای غذایی مناسب با تیپ بدنی اکتومورف:
همانطور که اشاره نمودیم اکتومورف ها مشکلی برای هضم مواد غذایی با کالری بالا ندارند، اما بهتر است به مصرف متعادل پروتئینها و چربی کم و کربوهیدرات فراوان رویآورند. برای مثال صبحانه خود را با جو دو سر و تکهای میوه و ترکیبی از مغزها آغاز نموده و میان وعده را به مقداری پروتئین با سبک و سیاق موردعلاقهشان اختصاص دهند.
در ادامه برای ناهار به سراغ تکههای مرغ گریل شده و سالاد فصل بروند و میان وعده را به یک خوراکی پرکالری مانند بادام و سیبزمینی سرخشده یا آب پز اختصاص دهند. شام نیز دوباره یک پروتئین سالم مانند میگو را انتخاب نمایند. با نگاهی به این وعدههای غذایی میبینید که پروتئین سهم خوبی در آن داشته که در کنار انواع سبزیها، متعادلسازی شده است.
· برنامههای غذایی مناسب با تیپ بدنی مزومورف:
مزومورفها بهمنظور متعادلسازی کالری دریافتیشان در رژیم غذایی باید صبحانه را با یک تخممرغ نیمرو یا آب پز بسته به سلیقه خود شروع کنند. در ادامه میان وعده پروتئینی و میوه تکمیلکننده بخش روزانه آنها بوده و انرژی کار و فعالیت را برایشان فراهم میسازد. ولی ناهار را باکمی پرهیز باید فقط به سبزیهای پخته اختصاص دهند و در ادامه میان وعده عصر را نیز با سبزیهای خام به پایان رسانند. در آخر شب و در قالب شام میتوانند از مرغ گریل شده و سیبزمینی کباب شده بهره برده تا در طول شب گرسنه نمانند و خواب راحتتری را تجربه کنند.
· برنامههای غذایی مناسب با تیپ بدنی اندومورف:
به علت اینکه در حین بررسی تیپ بدنی افراد و انواع تیپهای بدنی برای افراد دارای تیپ اندومورف آشکارشده که با مشکل اضافهوزن و چاقی مواجه هستند، مصرف کمترین کربوهیدرات در رژیمهایشان توصیهای سودمند است. برای رسیدن به چنین منظوری تخممرغ و اسفناج میتواند پیشنهاد خوبی برای وعده صبحانه باشد. میان وعده باکمی پروتئین و نهار با یکتکه بوقلمون و کمی سالاد کاهو کامل میشود. همچنین بهتر است میان وعده عصرانه را به سبزیها و مقداری حمص واگذار کرده و در شام از مرغ و نودل کدو لذت ببرند.
آنچه در تمامی این رژیمها مشهود است تکیهبر مواد غذایی سالم و دوری از گزینههای فرآوری شده میباشد. در این صورت است که نتیجه موردنظر حاصلشده و فرد به تناسباندام توأمان با سلامتی نائل میگردد.
راهکار برای تناسباندام، تمامی تیپهای بدنی:
در این بخش سعی میکنیم، فارغ از نوع استایل و بررسی تیپ بدنی افراد و انواع تیپهای بدنی موجود و فقط مبتنی بر نگاهی کلی، راهکاریهایی سودمند را که برای تمامی تیپها مناسب است، ارائه دهیم. بدین ترتیب افراد میتوانند، صرفنظر از نوع اندامشان از این موارد پیروی کرده و بدون فرصت سوزی در اسرع وقت به خواستهشان برسند.
1. انتخاب رژیم غذایی درست بر اساس تیپ بدنی کمک گرفتن از مربیان ورزشی و یا متخصصین وتغذیه تا رسیدن به تناسب اندام
2. تدوین برنامههای قابلدستیابی، بدون اعمال فشار طاقتفرسا بر ارگانهای بدن و از دست رفتن سطح بالایی از انرژی
3. شناخت بدن و بررسی ویژگیهای منحصربهفرد آن و تأمین نیازهایش در هر دو رژیم غذایی و ورزشی
4. عدم توجه به رژیمهای زودبازده شامل حذف یا قطع مصرف برخی مواد غذایی یا وعدههای اصلی و عدم واردسازی فشارهای آسیبزا در رژیمهای ورزشی
5. برای رسیدن به تناسب اندام باید توجه داشته باشید یک شبه و یک هفته ای به آن نخواهید رسید زمان لازم برای تصیح عادت های بد غذایی است
6. اصلاح سبک زندگی و عادات ناپسند تغذیهای و فراموش نمودن راههای میانبر بهمنظور جلوگیری از فرسودگی و خستگی اندامهای بدن
7. انجام ورزش مستمر و بهصورت روزانه اما نرم و کم تنش مانند پیادهروی هرروزه یا یک سری تمرینات روتینگ یوگا، ایروبیک و …