کمبود کلسیم در زنان با نشانه ها و علائم آن! اگرچه کمبود کلسیم برای تمامی اقشار جامعه زیانبار است، اما به دلیل اینکه کمبود کلسیم در زنان بسیار شایعتر بوده، در این مطلب بیشتر باب این موضوع سخن میگوییم. همه تا حدی میدانند که سلامت استخوانها با کلسیم گرهخورده، اما دیگر اعضای بدن نیز به اثرات شگرف این عنصر نیاز مبرم دارند. بهگونهای که با افت کلسیم در بدن بیماریهای فراوانی به سراغ افراد آمده و زندگی طبیعیشان به جد درگیر مخاطرات ریزودرشت فراوانی میشود.
اگر تمایل دارید کمی جامعتر در مورد کلسیم و اثرات کمبود آن برای کودکان، زنان، افراد میانسال و … بدانید با این مطلب و اطلاعات آن همراه شوید.
انواع کمبود کلسیم در زنان شناختهشده در جهان:
برحسب اینکه چرا کمبود کلسیم در زنان، نوجوانان و … رخ میدهد، این معضل را میتوان به دستههای مختلفی تقسیمبندی نمود.
با این توصیفات کمبود کلسیم در بدن به دودسته مجزا تقسیم میشود. نمونهای که به دلیل سوءتغذیه و عدم رساندن مقادیر کافی از مواد حاوی کلسیم ایجادشده و دسته دوم به دلیل سوء جذب بدن و عدم توانایی آن در دریافت این عنصر گرانبها است.
بدین ترتیب افت سطح کلسیم در خون اغلب به دلیل وجود مشکلاتی مانند عدم کارکرد صحیح غدد پاراتیروئیدی بوده یا ضعف در عملکرد کلیهها، رودهها یا نبود کلسیم کافی در رژیم غذایی افراد رخ میدهد.
ولی آنچه در مورد این بیماری بسیار مهم میباشد نبود، هیچ علائم ظاهری در موارد سطح پایین آن است، زیرا در این حالت بدن نیاز خود به کلسیم را از طریق استخوانها و با یورش به بافت استخوانی برطرف میسازد. بدین ترتیب فقط در شرایط حاد و بحرانی است که نشانههای یکی پس از دیگر هویدا شده و زندگی فرد را به مخاطره میاندازد.
علائم و نشانههای کمبود کلسیم در زنان:
طبق آمارها تعداد کثیری از بانوان کشورمان از کمبود کلسیم و عوارض آن رنج میبرند. بهگونهای که زنان بالای 50 سال به طرز عجیبی در معرض درگیر شدن با این عارضه هولناک هستند.
کمبود کلسیم در زنان خود را در گام نخست با کاهش تراکم بافت استخوانی نشان داده و در صورت عدم کنترل و مدیریت میتواند تا پوکی استخوان و حتی موارد حادتر شکستگی، تغییر شکل ساختار اسکلتی و … بهپیش برود. بدین ترتیب فرد را در انجام سادهترین امور روزمره خود دچار مشکل سازد.
حالآنکه معضلات یادشده با افزایش سن بانوان با ضریب بیشتری رخ نشان داده که این امر حاد بودن این مشکل را میرساند. در ادامه با دیگر علائم سخت و طاقتفرسای کمبود کلسیم در زنان و مردان بیشتر آشنا میشویم.
· اسپاسم عضلانی و درد مفاصل:
اسپاسم عضلانی تا حدی به شما هشدار میدهد که بدن شما با کمبود کلسیم درگیر است. سوزن سوزن شدن دستوپا، پرش عضلات، درد مفاصل و … هرکدام میتوانند نشانی بر این عارضه باشند و شمارا به فکر درمان بی اندازند.
· خستگی مفرط و ضعف در اثر کمبود کلسیم:
کمبود کلسیم در زنان گاهاً خود را با خستگی مفرط نشان میدهد، هرچند افت سطح کافی کلسیم برای آقایان نیز نوید چنین مشکلی را دارد، اما بیحالی و ضعف اغلب در بانوان به دلیل تراکم استخوانی محدودتر با شدت بیشتری رخ نشان میدهد.
· ناراحتیهای پوست، مو و ناخن در اثر کمبود کلسیم:
خشکی و خارش پوست، ریزش فراوان مو و شکستن مداوم ناخنها نیز همگی از نشانههای کمبود این عنصر گرانبها در بدن است که باید بسیار جدی گرفته شود. بسیاری اوقات با هیچ دارویی نمیتوان به جنگ ناراحتیهای پوستی رفت. حالآنکه باکمی افزایش سطح دریافت کلسیم بهراحتی تمامی ناراحتیهایی مانند اگزما، تورم، خارش و … پوست برطرف میشود.
· تشنج، صرع و بیهوشی در اثر کمبود کلسیم:
کاهش تراکم استخوانی و کمبود کلسیم در زنان باعث میشود، سیستم عصبی بهخوبی ریکاوری نشده و با اختلال در کارکرد مواجه گردد. از طرفی فعالیت منظم و سازنده سلولهای مغزی نیز به این عنصر و تأثیرات مهم آن در بدن نیازمند هستند. به همین دلیل است که توصیه میشود، بهمنظور کنترل تعداد دفعات تشنج بیماران صرع باید همیشه سطح کلسیم خون آنها را اندازهگیری نمود.
· خرابی دندانها در اثر کمبود کلسیم:
دندانها نیز در معرض تهاجمات فراوانی در صورت کمبود کلسیم در بدن قرار میگیرند و گاهاً تا معرض نابودی کامل نیز پیش میروند. حالآنکه با مصرف منظم دوزهای مشخصی از کلسیم میتوان تا حد زیادی از بروز بیماریهای دهان و دندان مانند تضعیف ریشه، شکستگی، پوسیدگی و … پیشگیری نمود.
· افسردگی و ناراحتیهای روحی و روانی در اثر کمبود کلسیم:
با کمبود کلسیم در زنان نوسانات خلقی و اختلالات اخلاقی در آنها شدت گرفته و افسردگی، اضطراب و ناآرامیهای روحی و روانی بهکرات در آنها رخ نشان میدهد. به همین دلیل اغلب بانوان را بهمنظور بهبود و رفع این عوارض به مصرف منظم کلسیم دعوت میکنند.
چه کسانی بیش از همه در معرض کمبود کلسیم قرار دارند:
اگرچه ادعا میشود کمبود کلسیم در زنان به دلیل بارداری، طی دوره شیردهی، دریافت محدودتر ویتامین D و … که به افت تراکم استخوانی میانجامد، بسیار قویتر است. ولی گروههای دیگری نیز در جامعه هستند که در معرض این خطر قرار داشته و باید سریعتر برای کمک بدانها تمهیدی اثربخش را اتخاذ نمود.
از چنین افرادی میتوان به این موارد اشاره نمود:
1. کودکان در معرض دریافت میزان ناکافی از کلسیم طی مدت طولانی
2. افراد با معده ضعیف و بیتحمل به غذاهای غنی از کلسیم
3. بیماران کلیوی، دیابتی و پانکراتیت
4. افراد درگیر با فاکتورهای ژنتیکی کمبود کلسیم
5. بیماران ناچار به مصرف داروهایی با خاصیت افت جذب کلسیم
6. مبتلایان به اختلالات رودهای، اسهال و یبوست
7. افراد درگیر با استرس و اضطراب در طولانیمدت
8. بیماران در طی یک دوره طولانی عفونت
9. ورزشکاران مشغول به ورزشهای شدید قدرتی
راههای تشخیص کمبود کلسیم در زنان:
راههای تشخیصی متعددی وجود دارد که بهواسطه آنها میتوان از کمبود کلسیم در زنان و مردان و حتی کودکان و نوجوانان مطلع شد. به دو مورد از مهمترین آنها در این بخش اشاره میکنیم.
· آزمایش خون:
آزمایش خون رایجترین روش تشخیصی است که در همان گام اول به دلیل بیخطر بودن توسط پزشکان متخصص تجویز میشود. با این روش میتوان حتی کمترین درصد کمبود را نیز با دقت بالا مشخص ساخت و نوع کلسیم مناسب با آن را تعیین نمود.
· آزمایش سنجش تراکم استخوانی:
به کمک اشعه ایکس از میزان تراکم استخوانی افراد مطلع شده تا کمبود کلسیم در آنها تشخیص داده شود. ولی به دلیل وجود خطرات این اشعه بر سلامتی، کمتر مورداستفاده قرارگرفته و فقط در شرایط ضروری انجام میپذیرد.
خطرات کمبود کلسیم در بدن و عوارض خطرناک آن:
خطرات کمبود کلسیم در زنان با شکلهای مختلفی خود را نشان میدهد که اغلب آنها در مردان نیز بروز و ظهور دارد، اما با شدتها و درجههای مختلف. بدین ترتیب بهصورت مفصلتر در این بخش به این عوارض اشاره نموده تا بدین روش شمارا به مصرف مقادیر کافی از کلسیم تشویق نماییم.
· کمبود خواب و ایجاد اختلالات خواب در اثر کمبود کلسیم:
کمبود کلسیم توانایی مغز در تولید هورمون مسئول خواب را کاهش داده، ازاینرو فرد در تجربه یک خواب سریع، آسان و آرامشبخش شبانه دچار مشکل میشود. بدین ترتیب کلسیم دررسیدن فرد به عمیقترین مرحله خواب و عدم مواجه با اختلال خواب بسیار تأثیرگذار است.
· ایجاد جوش، آکنه و تورم پوستی در اثر کمبود کلسیم:
اگر جویای پوستی سالم و شفاف هستید، باید بر میزان کلسیم دریافتی خود نظارت نمایید. کمبود این عنصر زمینهی بروز انواع جوشها و التهابات پوستی را فراهم مینماید. درواقع کلسیم در تولید آنتیاکسیدانهای محافظ پوست بسیار توانمند بوده و نقش تعیینکنندهای در خاموشسازی التهابات بدن دارد.
· چاقی مفرط و اضافهوزن در اثر کمبود کلسیم:
کلسیم کمک میکند تا چربی بیشتری بسوزانید و در دفع چربیها از بدن موفقتر ظاهر شوید و همچنین به سیر ماندن شما در طولانیمدت کمک شایانی مینماید. به همین دلیل است که بهمحض کمبود کلسیم در زنان آنها باید با عوارض چاقی و تجمع چربی در اطراف ناحیه شکمی خود دستبهگریبان شوند.
با این توضیحات میتوان گفت کلسیم، یک عامل ضد چاقی بوده که تأثیرات ورزشهای کالری سوز را نیز بهمراتب افزایش میدهد و از طرفی تولید چربیهای جدید را در بدن با افت شدید مواجه میسازد.
· افزایش تحریکپذیری مغزدر اثر کمبود کلسیم:
کلسیم تأثیرات آرامبخشی فوقالعادهای دارد، ازاینرو طبیعی است که ارتباط تنگاتنگی بین کاهش آن و افزایش تحریکپذیری مغز وجود داشته باشد. طی تحقیقات انجامشده محققان به این نتیجه رسیدهاند که بانوانی که در رژیم غذایی خود مقدار کافی کلسیم دریافت نمیکنند، افسردهتر بوده و با تنشهای عصبی، اضطراب و دردهای مزمن بیشتری دستبهگریبان هستند.
· حساسیت استخوانها و شکستگی در اثر کمبود کلسیم:
کمبود کلسیم در زنان با پوکی استخوان در ارتباط است. ازاینرو افزایش تعداد دفعات شکستگی براثر ضربات خفیف بهتبع امری است که دائماً با آن مواجه هستند. از این موارد گذشته دردهای گردنی، کاهش قد به دلیل تحلیل ستون فقرات، خمیدگی پشت و … نیز از مشکلاتی است که در کمین این بانوان نشسته است.
راههای درمان و جبران کمبود کلسیم در بدن :
بهمنظور درمان کمبود کلسیم در زنان و به همان نسبت در مردان سهراه متمایز وجود دارد.
1. در مرحله اول میتوان به سراغ منابع غذایی رهسپار شد که حاوی مقادیر بالایی از این عنصر هستند.
2. در مرحله دوم و برحسب توصیههای طب سنتی میتوان از انواع دمنوشهایی استفاده نمود که به نسبت دوزهای فراوانی از کلسیم را در خوددارند.
3. مرحله آخر و در صورت نتیجهبخش نبودن روشهای پیشین، مصرف مکملهای حاوی کلسیم بهترین راهکار هستند.
ولی باید به خاطر داشت این مکملها حاوی درصدهای بالایی از کلسیم بوده، ازاینرو اگر بهصورت خودسرانه مصرف شوند، ممکن است فرد را با عوارضی مانند یبوست، اسهال و … درگیر سازند. در ادامه بیشتر باب این روشهای توانمند در جبران کمبود کلسیم در زنان سخن میگوییم.
1. مرحله اول: تنظیم یک رژیم غذایی پر کلسیم
انواع مواد غذایی مختلف در گروههای تغذیهای متفاوت وجود دارند که میتوان بر کلسیم فراوان آنها تکیه کرد و کمبودهای کلسیمی بدن خود را با آنها مداوا نمود. تنوع این محصولات به شما کمک میکند، ناچار به رعایت یک رژیم کسلکننده نبوده و بتوانید تا آخر عمر بدان پایبند بمانید.
· انواع ماهیها:
ماهی تن بیشترین سهم از کلسیم را دارا است، اما ماهی آزاد، ساردین، سالمون و قرمز نیز میتوانند مقادیر قابلتوجهی از کلسیم را به رژیم غذایی شما وارد سازند و یک وعده غذایی کامل را برایتان تدارک ببینند.
· کنجد و فرآوردههای آن:
کنجد علاوه بر اینکه نیاز شمارا به انواع ویتامینهای ضروری بدن برطرف میسازد، با کلسیم فراوان خود مبارز خوبی در برابر کمبود کلسیم در زنان به شمار میرود. البته از فرآوردههای تهیهشده با این ماده غذایی مثل سس کنجد، ارده، حلواارده و … نیز نمیتوان گذشت و بر خواص آنها مهر تأییدی نزد.
· سبزیهای برگدار:
از سبزیهای سرشار از کلسیم میتوان به سردسته سبزیها اسفناج اشاره نمود. بعدازآن نیز کلم بروکلی، جعفری، سبزی شاهی، کلم، سیبزمینی، پیاز و … نیز شمارا به مقادیر قابلتوجهی از این عنصر گرانبها میرسانند.
· انواع خشکبار:
خشکبار میتواند شامل مواد غذایی مانند کشمش، انجیر، خرمای خشک، میوههای خشک و … شده و هم آجیلهایی مانند بادام، گردو و … را در بربگیرد.
· حبوبات:
حبوبات همیشه بهعنوان بخش مهمی از انواع غذاهای ایرانی شناخته میشوند و بهشرط مصرف حجم قابل قبولی از آن بعید است با کمبود کلسیم و عوارض آن درگیر شویم. مگر آنکه معده در جذب مواد مغذی با مشکل روبرو بوده و جذب کلسیم از معده برای بدن مقدور نباشد.
· انواع لبنیات:
لبنیات از شیر شروعشده و به فرآوردههای آن مانند ماست، پنیر و … ادامه مییابد. این دستهبندی حتی شامل بستنیها و انواع دسرهای ساختهشده با شیر نیز میشود و گستره وسیعی را در برمیگیرد.
2. مرحله دوم: مصرف دمنوشهای گیاهی حاوی کلسیم فراوان
دمنوشها به دلیل خاصیت آرامش بخشی و سهولت استفاده از دیرباز همراه همیشگی لحظات سخت و تنشزای آدمی بودهاند. حالآنکه اگر بدانیم با یک لیوان از دمنوش خاصی میتوان بر کمبود کلسیم در زنان و مادران فائق آمده و سلامتی را به این قشر بازگرداند که بر محبوبیت این عصارههای ناب افزوده میشود.
از این دمنوشها میتوان به گیاه نسترن کوهی اشاره نمود که اثرات شفابخش آن نهتنها در این حوزه بلکه در عرصههای دیگر سلامتی نیز به اثبات رسیده است.
دومین دمنوش موفق درزمینهی مبارزه با کمبود کلسیم همان چای سبز معروف و پرخاصیتی است که همگان آن را میشناسند. بعد از آنها نیز دمنوش نعناع و دمنوش گزنه نیز توانستهاند به این جمع ملحق شده و تأثیرات شفابخش خود را بر کمبود کلسیم در زنان هویدا سازند.
3. مرحله سوم: توجه نمودن به مکملهای کلسیمی
مکملهای کلسیمی بهمنظور سهولت استفاده مصرفکننده در اشکال مختلف قرص، کپسول، شربت، قرص جوشان و … تولید میشوند. البته این مکملها بر اساس ساختار کلسیم بهکاررفته درونشان نیز دارای نمونههای متمایزی هستند.
همچنین این مکملها برحسب املاح و میزان جذبشان نیز به 4 دسته سیترات، کربنات، لاکتات و کلوکونات تقسیمبندی شده، بدین ترتیب میزان جذب متغیری در بدن از خود نشان میدهند. ازاینرو هرکدام از آنها برای گروهی خاص مفید بوده و باید که زیر نظر پزشک متخصص تشخیص داده شوند.
ولی اغلب آنچه برای مداوای کمبود کلسیم در زنان و افراد سالمند مورداستفاده قرار میگیرید، دو نوع سیترات و کربنات است که خطرات جانبی کمتری دارند.
عوارض مصرف بیرویه کلسیم:
برخلاف مواد غذایی طبیعی کلسیمی که مصرف فراوان آنها هیچ عارضه سوئی را بر بدن اعمال نمیسازند، مکملهای کلسیمی عوارض کوتاهمدت و بلندمدت فراوانی بر روی بدن میگذارند. به همین دلیل است که از مصرف خودسرانه آنها به جد باید پرهیز نمود. از این عوارض به مهمترین آنها اشاره میکنیم.
· عوارض کوتاهمدت مصرف بیرویه کلسیم:
اسهال، یبوست، نفخ معده، درد معده و افزایش اسید معده از عوارض کوتاهمدتی است که بهمحض مصرف بیرویه مکملهای کلسیمدار گریبان شمارا خواهند گرفت. البته این معضلات بهمحض قطع داروها یا جایگزینی نمونهای دیگر با آنها بهکلی برطرف میشوند.
· عوارض بلندمدت مصرف بیرویه کلسیم:
افزایش احتمال بروز سکته قلبی، افزایش ریسک ابتلا به سرطان پروستات، ایجاد سنگ کلیه، تحریکپذیری شدید مغز، افسردگی و … از عوارض بلندمدت مصرف بیبرنامه کلسیم و بدون تجویز پزشک است. این خطرات گاهی چنان سهمگین است که جان افراد را نیز به مخاطره انداخته و فرد را با مرگ مواجه میسازد.