چاقی و اضافه وزن در دوران کنکور مشکل رایج نسل جوان درگیر گذراندن این پروسه اضطراب زا است. سپری نمودن دوران کنکور کار راحتی نیست و استرسهای خاص خود را دارد، این اضطرابها سبب افزایش تمایل افراد به مصرف شیرینیها بهمنظور کاهش فشارهای عصبی وارده میشود. همین امر رفتهرفته زمینه چاقی و اضافه وزن در دوران کنکوررا برای بسیاری ایجاد میکند.
البته کار به همینجا خاتمه نیافته و اگر این روند چاقی تا بعدازاین دوران به طول بی انجامد، موجبات بروز مشکلات جدیتری را نیز برای فرد سبب میشود. در چنین شرایطی باید به افراد گوش زد نمود که تناول غذای فراوان و خصوصاً گروه قندها راهکار مفیدی برای برطرف نمودن استرس نیست. در این راستا میتوان به شگردهای خودکنترلی، ورزش، مصرف خوراکیهای آرامشبخش کمکالری و … بهجای مصرف قندها روی آورد و علاوه بر غلبه و شکست ناراحتیهای موجود در زمان کنکور به چاقی و عوارض ناخوشایند آن نیز گرفتار نشد.
در این مطلب بهمنظور دور نمودن کنکوریها از معضلات تغذیه نادرست در این برههی حساس زندگیشان به موضوع کنکور و تغذیه میپردازیم. امید است با ارائه راهکارها، پیشنهادها و دستورالعملهای خاص بتوانیم، در طی نمودن سالم این مسیر سهمگین و پرمخاطره این نیروی جوان را یاریرسانیم.
استرس و تمایل افراد به غذاهای شیرین:
استرس و تمایل بهصرف خوراکیهای شیرین باهم رابطهای تنگاتنگ دارند. ازاینرو طبیعی است که بهمحض احساس اضطراب و نگرانی مغز فرمان مصرف شیرینیها را صادر نماید. این امر برای افرادی که به مصرف این نوع خوراکیها عادت دارند، با شدت بیشتری خود را نشان میدهد. بدین ترتیب درگذر زمان فرد با چاقی دستبهگریبان شده و دیری نمیگذرد که عوارض آن نیز به سراغش میآید. چاقی و اضافه وزن در دوران کنکور نیز بسیار رخ نشان میدهد، زیرا گویی این عرصه از زندگی جزء پراسترسترین و سرنوشتسازترین اوقات زندگی جوانان است.
در یک آزمون چندساعته قرار است، آینده شغلی آنها رقم بخورد، ازاینرو روزها و ساعات پرتنشی را سپری میکنند. بدین ترتیب برخی از آنها برای خلاصی از این بار سهمگین فشار و ناراحتی به هر راه و بیراههای پناهنده میشوند که شاید راحتترین آن مصرف بیرویه غذاهای پرکالری و با قند بالا است. از عوارض مصرف بیرویه قند در دوران کنکور میتوان به موارد دیگری نیز اشاره نمود.
· پیدایش عادت به مصرف مواد شیرین:
مغز به گلوکزی که از فعالیت کربوهیدراتها مانند قند و نشاسته تولید میشود، نیازمند است. ازاینرو فعالیت فکری، نیاز به کربوهیدراتها را در بدن افزایش میدهد. این امر در دوران کنکور به علت اینکه شاید یک سال یا حتی بیشتر به طول انجامد به یک عادت تغذیه نادرست تبدیل میشود. بدین ترتیب فرد بهمحض وارد شدن استرس سعی میکند با مصرف قندها این احساس ناخوشایند را فرونشاند. برای مبارزه با پیدایش چنین عادت نادرستی پناه بردن به قندهای طبیعی چون خرما، کشمش، انجیر خشک و … هم نیازتان را برطرف میسازد و هم در دام چاقی گرفتارتان نمینماید.

عادت به مصرف مواد شیرین-راسپینا کلاب
· تهدید سلامت دندانها:
نهتنها مصرف بیشازحد قندها نگرانی چاقی و اضافهوزن را افزایش میدهد، بلکه دندانها نیز اولین عضوی هستند که در برابر این تهاجم صدمهدیده و فرسوده، پوسیده و جرم میگیرند. این امر در سنین جوانی و نوجوانی باقدرت بیشتری رخ نشان داده و آسیبهای وسیعی را به دندانها وارد میسازد.
· ایجاد سیری کاذب:
قندها در بدن توانایی این رادارند که باوجود عدم تأمین نیازهای تغذیهای، در فرد سیری کاذب ایجاد نمایند و تمایل مصرفکنندگان را به وعدههای اصلی بهمرور کم و کمتر کنند. افزایش قند خون نهتنها زمینهساز معضل چاقی و اضافهوزن است، بلکه در فرد با ایجاد یک روش تغذیهای نادرست لطمههای فراوانی را به مکانیسم گوارشی وی وارد میسازد.
· کاهش قدرت حافظه:
مصرف قندها به دلیل راحتی و دسترسی سهل، علاقه فرد را به استفاده از مواد غذایی حاوی فیبر مانند سبزیها، سالادها و میوهها کاهش داده که این موضوع منجر به افت قدرت حافظه و بهتبع آن عدم موفقیت در کنکور میشود. کوتاه نمودن پروسه غذا خوردن با حذف غذاهای پرزحمت که نیاز به پوس کندن، خرد کردن و جویدن طولانیمدت دارد، ترفندی است که بسیاری از جوانان در آستانه کنکور آن را در پیش میگیرند. متأسفانه این رفتار آنها جز بروز اختلالاتی چون یبوست، عوارض قلبی ـ عروقی، افزایش فشارخون، دیابت و … ثمره درخشان دیگری برایشان ندارد.

کاهش قدرت حافظه-راسپینا کلاب
· بروز سوءتغذیه:
چاقی و اضافه وزن در دوران کنکور تنها مشکلی نیست که باید از بروز آن جلوگیری نماییم، بلکه بهمرورزمان مصرف نادرست خوراکیها و جانشین نمودن قندها بهجای غذای اصلی خطر بروز سوءتغذیه را نیز در فرد افزایش میدهد. کاهش میزان دریافت خوراکیها باارزش تغذیهای بالا موجب بروز سوءتغذیه در فرد شده و این موضوع برای افراد چاق سبب افزایش وزن و در افراد لاغر باعث عود وضعیت نابسامان بدنی و افزایش مشکل لاغریشان میگردد.
· بروز ناراحتیهای گوارشی:
با اختلال در فرآیند هضم معده فشار مضاعفی به دستگاه گوارش واردشده که این امر در طولانیمدت پیامدهای ناگواری را برای روده و معده به همراه دارد. این مشکل زمانی که با خوب نجویدن غذا و تند خوردن آن نیز همزمان شود، مشکل را حادتر و ناراحتیها را شدیدتر میسازد.
· افت قند خون:
همانقدر که چاقی و اضافه وزن در دوران کنکور به دلیل افزایش قند خون مشکلساز است، افت قند خون نیز میتواند، تهدیدهای جدی را نصیب افراد سازد. عادت بهصرف غذاهای شیرین برای فرد عوارض زیادی را به همراه دارد که رایجترین آن افت سریع قند خون در صورت عدم مصرف دورهای آن است. این افت قند خون بهسرعت خود را با نشانههایی چون عصبانیت، افسردگی، کاهش حافظه، افت قدرت یادگیری و … نشان میدهد.
· اختلال در فعالیتهای بیو شیمیایی بدن:
عدم مصرف غذای کافی، دریافت کالری فراوان، پرخوری عصبی، خودداری از مصرف آب بهقدر کافی و … همگی سبب بروز اخلال در واکنشهای بیو شیمیایی بدن میشوند و سلامتی کلی فرد را به مخاطره میاندازند. بدین ترتیب تغذیه نادرست احتمال موفقیت را در جلسههای امتحانی و خصوصاً کنکور به شکل چشمگیری پایین میآورد. ازاینرو پرهیز از این عملکردهای مخرب بهمنظور پیروزی در آزمونی مانند کنکور یک ضرورت مهم است.
توصیههای عملی برای جلوگیری از چاقی و اضافهوزن در دوران کنکور:
در این بخش به ذکر توصیههای عملی بهمنظور دور ماندن از چاقی و اضافه وزن در دوران کنکور میپردازیم که البته تمامی آنها مورد تأیید تحقیقات علمی نیز هستند. بدین ترتیب اگر در دوران کنکور به یک پزشک تغذیه مراجعه کرده و از وی درخواست تجویز یک رژیم مناسب را داشته باشید به حتم این موارد را جزء توصیههای آن پزشک خواهید یافت، پس این بخش را با دقتی مضاعف مطالعه نمایید.
· دور نمودن خوراکیهای شیرین از دسترس
دور نمودن خوراکیهای شیرین از دسترس جزء مهمترین اقداماتی است که در گام اول باید به آن بی اندیشید. اگرچه شیرینی و شکلات در شما آرامش زودبازده ایجاد میکند، اما کاذب بوده و تأثیرات مخرب طولانیمدتی بر بدنتان میگذارند که برطرف نمودن آنها بسیار سخت و زمانبر و صدالبته پرهزینه است.

دور نمودن خوراکیهای شیرین از دسترس-راسپینا کلاب
· استفاده از انواع میوهها
در این راستا استفاده از انواع میوهها علاوه بر اینکه انرژی، ویتامین و فیبر لازم را برای جسم و مغزتان تأمین میسازند، کمکالری بوده و مصرف آنها نوید سلامتی را برایتان دارد. چاقی و اضافه وزن در دوران کنکور را میتوان با در نظر گرفتن یک تغذیه اصولی مهار کرد و علاوه بر این آزمون کنکور را نیز بهتر و موفقتر گذراند.
· پرهیز از هرگونه پرخوری:
چه کسی است که بتواند تأثیر تغذیه سالم را بر بهبود عملکرد مغز انکار نماید. بسیاری افراد انتخاب یک تغذیه صحیح را با زیاد خوردن بهاشتباه گرفته، ازاینرو در دوران کنکور سعی میکنند با تناول حجم بیشتری از غذا به کارایی بدن خود کمک نمایند. این در حالی است که رژیم غذایی سالم یعنی انتخاب مقدار مشخصی از تمامی گروههای تغذیهای و مصرف بهاندازه آنها در وعدههای تعیینشده. با این رویکرد است که جسمی قوی، روحی پرنشاط و ذهنی عاری از هرگونه تنش را برای خود فراهم مینماییم. بدین ترتیب نهتنها در کنکور بلکه در سختترین آزمونها علاوه بر کسب موفقیت قادر هستیم، بدنمان را از مخاطرات هولناک به دور نگهداریم.
· مصرف آب کافی:
فراموش نکنید بهمنظور دور ماندن از یبوست و بهتبع آن چاقی مصرف آب کافی را در دستور کار خود قرار دهید. گذاشتن یک بطری آب در کنار دست بهجای تنقلات مضر بهترین راهکار برای حفظ تناسباندامتان است. البته این امر در بهبود شرایط پوستی و دور ماندن از معضلات آن نیز مفید و کارگشا است. آب رطوبت مغز را تأمین نموده و به فعالیت بهتر آن کمک میکند و همچنین مانع تخریب سلولهای پوستی و ایجاد چینوچروک در این عضو نیز میشود.
· تنظیم خواب کافی:
آری خواب ناکافی نیز میتواند کل سیستم بدنی شمارا بر هم زده و علاوه بر کاهش تمرکز و قدرت و توانایی درک و استدلالتان بر نحوه تغذیه و گوارشتان تأثیر نامطلوب بگذارد. به خاطر داشته باشید خواب کافی یادگیری شمارا ارتقا داده و از مشکلات عصبی به دورنگهتان میدارد.
· ورزش و فعالیت بدنی:
کنکوریهایی که در کنار مطالعه به ورزش نیز اهمیت میدهند، به حتم از این آزمون سربلندتر خارج میشوند. بهراستی مغز برای کارکرد صحیح به محیطی آرام، خونی پاک و تغذیهای سالم نیازمند است. پس رعایت این نکات نهتنها جسم شمارا از گزند حوادث به دور میدارد، بلکه موفقیت شمارا در آزمون کنکور نیز تضمین میکند.

ورزش و فعالیت بدنی-راسپینا کلاب
· تعیین زمان کافی برای غذا خوردن:
توجه داشته باشید که نهتنها نامنظم بودن در صرف وعدههای غذایی اثر سوئی بر بدنتان دارد، بلکه تند غذا خوردن و عدم تعیین زمان کافی برای این عمل نیز شمارا در آستانه چاقی و اضافه وزن در دوران کنکور قرار میدهد. آزمون کنکور سرنوشتساز است، اما این بدان معنی نیست که مجاز هستید سلامت یکعمر خود را برای آن به مخاطره بیاندازید. همچنین سبب نمیشود که برای موفقیت در آن روان و جسم خود را نادیده بگیرید. پس با آرامش کامل وعدههای غذایی خود را میل نمایید و خود را در زمان صرف غذا از افکار منفی و استرسزا به دور نگهدارید.
· دوری از فست فودها:
غذاهای فست فودی بههیچوجه قادر نیستند، ویتامین موردنیاز در دوران کنکور شمارا تأمین نمایند. کارکرد بیشتر مغز در این دوران و هجوم بیرحم استرسهای ناخواسته نیاز شمارا به دانههای روغنی، لبنیات، پروتئینها دوچندان مینماید. فست فودها توانایی برطرف نمودن این حجم نیاز را نداشته و گاهاً به دلیل حساس شدن بدن به خاطر شرایط سختی که میگذراند، سبب مسمومیت شما نیز میشوند، پس بهتر است مصرف آنها را بهکلی فراموش کنید.
· مصرف مواد غذایی دارای لیستین:
بهمنظور بهبود عملکرد مغز و پرهیز از چاقی و اضافه وزن در دوران کنکور باید خوراکیهایی چون سبوس گندم، برگه میوهها، سویا، جو و … را در فهرست غذایی کنکوریها قرارداد. همچنین به خاطر بالا بودن سطح هورمون آدرنالین در خون اینچنین افراد بهصورت طبیعی، باید مصرف پروتئین آنها را افزایش داد. این هورمون سبب سوختن سریعتر پروتئین بدن شده و کمبود آن خطرات جدی را برای این افراد به وجود میآورد. ازاینرو افزایش پروتئین در این دوران خاص نگرانی ایجاد نمیکند.
دلایل چاقی و اضافهوزن در دوران کنکور:
دلایل مختلفی وجود دارد که سبب میشوند، چاقی و اضافه وزن در دوران کنکور با شدت بیشتری خود را نشان دهند که بیشتر آنها بر تغذیه و عدم تحرک کافی استوار هستند. در ادامه بهصورت جزئیتر به این موضوع میپردازیم و این دلایل را بهمنظور تفهیم بیشتر بست و گسترش میدهیم.
· عدم توجه به گروههای تغذیهای مختلف:
عدم توجه به گروههای تغذیهای که در دوران امتحانات بدن به آنها نیاز شدیدتری دارد، مانند ریزمغذیها، ویتامینها و مواد معدنی سبب میشود، فرد ناخواسته به مصرف غذایی بیشتر سوق پیدا کند. این امر به ناخواسته زمینه اضافهوزن خطرناک را در وی فراهم میسازد و چاقی را سبب میشود.
· غفلت از صرف وعدههای غذایی بهصورت منظم:
بسیاری از جوانان و نوجوانان در این دوره به علت سرگرم شدن به مطالعه از صرف وعدههای غذایی بهصورت منظم غافل شده یا دیرتر از موعد و به صورتی بینظم آن را میل میکنند که این امر زمینهی چاقی و اضافه وزن در دوران کنکور را برای آنها رقم میزند.
· بیاشتهایی به دلیل اضطراب:
در بسیاری از جوانان کنکوری نیز اضطراب سبب بیاشتهایی گشته، ازاینرو بهقدر کافی مواد مغذی را به بدن خود وارد نمیسازند که این امر منجر به گرسنگی مفرط و صرف مقدار زیادی مواد غذایی در یک وعده غذایی میشود. بدین ترتیب جرقههای چاقی در بدن چنین افرادی روشن میگردد.

بیاشتهایی به دلیل اضطراب-راسپینا کلاب
· تهیه و مصرف کلکسیونی از تنقلات:
حتی برخی بهمنظور صرفهجویی در زمان، کلکسیونی از تنقلات را در دسترس خود قرار داده و بهمحض احساس گرسنگی به مصرف آنها میپردازند. با نگاهی به این شیوهی تغذیهای این بدیهی است که چاقی به سراغ آنها بیاید. بهراستی این روشهای ناصحیح هر فرد سالمی را نیز به مخاطره میاندازد، چه برسد کنکوریها را که با انواع اضطرابهای گاهوبیگاه نیز روزگار خود را میگذرانند.
· تغییر مکانیسم طبیعی بدن:
باید دانست که تمامی رفتارهای نادرست تغذیهای و روشهای ناصواب زندگی بر روی مکانیسم صحیح بدن تأثیر نامطلوبی گذاشته و بدن را از تناسب خارج میسازد. بدین ترتیب بهجرئت میتوان این مورد را جزء مهمترین دلایل چاقی و اضافه وزن در دوران کنکور برشمرد. باید گفت بسیاری از فاکتورها بر چاقی تأثیرگذار هستند، اما تغییر مکانیسم طبیعی بدن مهمترین و اساسیترین مؤلفه، شناختهشده است، بهگونهای که بههیچوجه نمیتوان آن را نادیده گرفت.
· کمتحرکی و بیتحرکی:
البته کمتحرکی نیز در شرایط بد موجود مزید علت شده و فرد را بهطرف پرتگاه اضافهوزن میکشاند. نشستن پشت میز و ساعتها مطالعه نمودن و حتی کنسل نمودن بسیاری از فعالیتهای معمول روزانه، زمینه انباشت کالریها را در بدن باعث میشود و فرد را به حتم در تیررس چاقی قرار میدهد.
· ابتلا به سوءتغذیه:
از سوءتغذیهای که در این حین نیز کمکم رخ نشان میدهد، نمیتوان گذشت و از پس آن نگران کمخونی، کاهش رشد، افت قدرت یادگیری، کاهش مقاومت بدن به میکروبها، تنزل بینایی و … دهها معضل دیگر نبود که جوان جویای علم اما از مسیر نادرست را تهدید میسازد.
· عدم جوابگویی غذاهای معمول:
نگرانی بیشازحد موجب اتلاف مواد مغذی بدن میشود، ازاینرو نیاز ارگانها به مصرف مواد مغذی چندین برابر میگردد؛ بنابراین نمیتوان برای افراد در شرف امتحان کنکور از همان رژیمهای معمول استفاده نمود. بلکه با نگرشی جدید باید به گنجاندن موادی مغذیتر فکر کرد که پاسخگوی نیاز تغذیه آنها باشد و در طولانیمدت زمینه بروز بیماری را در آنها فراهم نسازد.
عوارض و اختلالات رایج به علت تغذیه نادرست در زمان کنکور:
تهدیدات بسیاری درزمینهی سلامتی ممکن است، برای نوجوانان و جوانان پیش آید که بهمراتب از چاقی و اضافه وزن در دوران کنکور خطرناکتر بوده و آینده زندگی آنها را تهدید نماید. بیشتر این امراض به خاطر تغذیه نادرست در یک دوره زندگی پیش میآید، اما گاهاً تبعات ناخوشایند آن تا آخر عمر گریبان گیر افراد میباشد. ازاینرو مهم است، بدانها توجه نموده و تمهیدات لازم را در جهت دور ماندن از آنها در نظر بگیریم. با برخی از این بیماریهای رایج دوران کنکور بیشتر آشنا میشویم.

عوارض و اختلالات رایج به علت تغذیه نادرست در زمان کنکور-راسپینا کلاب
· کمخونی:
هضم نادرست غذا به دلیل عدم توجه به فعالیت بدنی کافی، سبب دفع بخش عظیمی از ریزمغذیهای محلول در مواد غذایی شده، بدین ترتیب کمخونی رایجترین بیماری است که باید در انتظار آن بود. گوارش نادرست از یکسو سبب بروز چاقی شده و از طرف دیگر زمینه کمخونی را فراهم میسازد. پس بهتر است کنکوریها همانقدر که به مطالعه اهمیت میدهند، در همان راستا برای تغذیه خود نیز بهمنظور پرهیز از بیماریها ارزش قائل شوند.
کمخونی اثر مخربی بر تمرکز ذهنی دارد به همین دلیل چه پیش از کنکور و چه در حین گذران آن باید سعی کرد با مصرف مکملهای آهن و خوراکیهایی مانند جگر، گوشت قرمز، مرغ و … فقر آهن را برطرف نمود و به اصلاح کمخونی پرداخت. بدین ترتیب با افزایش تمرکز دوران کنکور را برای جوانان کم مخاطرهتر ساخت.
· متوقف شدن رشد طبیعی:
کنکور در دورهای از زندگی رخ میدهد که هنوز بدن در حال رشد بوده و مراحل تکامل خود را طی میکند. با بیتوجهی به چنین فرآیند مهمی کوتاهی قد و متوقف شدن پروسه آن یک مشکل جدی است که نباید با سهلانگاری از کنار آن گذشت. در غیر این صورت با نسلی کوتاهقد که هرچه بهپیش میرویم، نیز این کوتاهی بیشتر رخ نشان میدهد، مواجه خواهیم شد.
· کاهش قدرت بینایی:
بروز چاقی و اضافه وزن در دوران کنکور معضل بزرگی است، اما زمانی که فرد با کاهش قدرت بینایی و عدم توانایی دید کافی در چنین زمانی به پزشک مراجعه میکند، دیگر چاقی در اولویت دوم قرار میگیرد. دقت داشته باشید که عدم توجه به تغذیه مناسب نهتنها برهم خوردن تناسباندام شمارا در پیش دارد، بلکه از دست رفتن بخش مهمی از بیناییتان را نیز باید جزء عواقب ناگوار آن در نظر آورید.
· ناراحتیهای عصبی:
خستگی، بیحوصلگی و پرخاشگری علائم رایج یک زندگی ناسالم است. البته از افسردگی، گیجی و افت آستانه تحمل نیز نمیتوان گذشت که نتایج انتخاب یک روش نادرست زیستی را میرسانند. مطمئناً میتوان با یک فرد چاق اما آرام و صبور زندگی مسالمتآمیزی داشت، اما یک فرد عصبی و تندخو هم برای خود و هم برای دیگران غیرقابلتحمل است. پس قبل از دچار شدن به چنین گرفتاری سعی کنید، دوران کنکور خود را از حاشیههای مضر و خطرناک چون تغذیه نادرست، تحرک کم و درنهایت چاقی مفرط به دور دارید تا از عوارض شدیدتری چون پرخاشگری به دور بمانید.
· بروز بیماریهای عفونی:
کاهش مقاومت بدن از ثمرههای شوم دیگری است که به کمین افراد درگیر در برهه سخت و نفسگیر کنکور نشسته است. ازاینرو بروز بیماریهای عفونی بهکرات، طولانی شدن پروسه بهبودی و مستعد امراض مختلف شدن نیز از دیگر مشکلاتی است که بهمرورزمان باید احتمال آن را داد و پیشتر برای پیشگیری از آن به دنبال راه چارهای بود.

بروز بیماریهای عفونی-راسپینا کلاب
· اختلال در خواب:
برهم خوردن آرامش روحی شایعترین دلیل اختلال در خواب است و بهتبع آن کاهش قدرت یادگیری و ایجاد خستگی مفرط میتواند، فرد را در آستانه ابتلا به بسیاری امراض قرار دهد. شاید چاقی و اضافه وزن در دوران کنکور چنان مهلک به نظر نرسد، اما باید دانست که چاقی ریشه تمامی امراض بوده، اما نگاه تکبعدی به آن چندان افراد را متوجه خطرهای احتمالی این بیماری در آینده نمیکند. ولی زمانی که از چند جهت به قضیه مینگریم، مطمئناً وخامت اوضاع و نگرانی باب آن بهتر خود را نشان میدهد.
کلام آخر:
در آخر به یاد داشته باشید که کنکور نیز مانند دیگر مراحل زندگی بوده و نباید با بحرانی جلوه دادن آن شرایط را برای خود سخت نمایید. اگر بدان به چشم یک امر طبیعی زندگی نگاه کنید، قادر میشوید در آرامش کامل برای گذران آن تجهیز شوید و اتفاقاً آن را با موفقیت بیشتری سپری نمایید. حفظ آرامش یک رکن اساسی برای رسیدن به کامیابی در بسیاری از ماراتونها است. بدین ترتیب بهجای کمخوابی، تناول غذاهای فوری و ناسالم که قدرت حافظه و استدلال شمارا پایین میآورد با خوردن مرکبات، ماهی، سبزیهای تازه و … هم بهسلامتی خود کمک نمایید و هم در این آزمون سربلند شوید.